سه نوع آزادی | هر گردی گردو نیست!

سپس نوع دیگری از آزادی هست «آزادی برای». نوع دوم آزادی که از اولی بهتر است.

آزادی نوع اول حالت منفی آزادی بود و این دومی نوع مثبت آن است. فرد می‌خواهد آزاد باشد برای اینکه کاری انجام دهد برای مثال می‌خواهی از خانواده آزاد شوی زیرا عاشق موسیقی هستی. تو واقعاً مخالف خانواده نیستی؛ تو طرفدار موسیقی هستی و خانواده مانع ایجاد می‌کند. پس از خانواده فرار می‌کنی. تو مخالف با مادر و پدر نیستی ولی آنان می‌خواهند که تو مهندس بشوی و تو مایلی موسیقیدان بشوی و موسیقیدان شدن برای تو خوب است، حتی اگر مجبور شوی برای آن رنج بکشی. اگر واقعاً بخواهی موسیقیدان شوی و برای آن استعداد و شوق فراوان داری بهتر است که موسیقیدان شوی تا یک مهندس موفق ، ثروتمند، راحت و امن. می‌توانی رفاه و امنیت و ثروت به دست بیاوری ولی اگر کاری را انجام دهی که هرگز مایل به انجام آن نیستی بهتر است بمیری تا آن را انجام دهی.

اگر مایلی تا موسیقیدان و یا شاعر شوی و این شهوت و هیجان بزرگ زندگی تو است، پس برایش برو.

اگر خوب از نردبان بالا بروی مادر و پدرت خوشحال خواهند بود. با وجودی که نردبان راه به‌جایی ندارد! روزی ناگهان ‌وقتی رئیس‌جمهور کشوری شدی، روی آخرین پله نردبان، آن‌وقت نکته را درمی‌یابی که تو به بالاترین نقطه رسیده‌ای و اینک به نظرت می‌رسد که تمام زندگی‌ات را تلف‌کرده‌ای، زیرا نردبان راه به‌جایی ندارد. تو فقط در آسمان هستی و آویزان! تو به هیچ کجا نرسیده‌ای. ولی نمی‌توانی عدم موفقیت خودت را بیان کنی! زیرا حداقل کسانی که در پشت سر تو هستند باور دارند که تو رسیده‌ای!

بنابراین گفتن این‌که من نرسیده‌ام شهامتی عظیم نیاز دارد. این چیزی بود که بودا در وقت ترک پادشاهی‌اش: گفت چیزی وجود ندارد. ماهاویرا نیز در وقت ترک سلطنت همین را گفت. ابراهیم (ع) نیز وقتی ملکش را ترک می‌کرد همین را گفت: چیزی وجود ندارد ولی اینان مردمانی شجاع بودند وگرنه گفتن آن احمقانه خواهد بود؛ وقتی همه می‌پندارند که تو به‌جایی رسیده‌ای چرا بگویی نه؟ چرا نگذاری توهم ادامه داشته باشد؟ و فایده‌اش چیست که بگویی تو در پی چیزی مطلقاً مسخره و عبث بوده‌ای و تمام زندگی‌ات را احمقانه سپری کرده‌ای؟ چرا بگویی؟ چرا اعتراف کنی؟ فقط ساکت بمان، در همان بالا آویزان باش، همان‌جا بمان تا بمیری ولی این راز را به کسی نگو زیرا همین ثابت می‌کند که تمام عمرت را نا هوشمندانه و احمقانه به سر برده‌ای! بله، بیان این حقیقت کار هر کسی نیست! شجاعت می‌خواهد.

گر مایلی موسیقیدان باشی، باش و یا اگر مایلی شاعر باشی، باش و این دومین نوع آزادی است. تو حداقل خوشحالی که کار خودت را و نه کاری را طبق دلخواه دیگری انجام می‌دهی و این تجربه‌ من است. انجام دادن کاری که میل آن را داری بزرگ‌ترین شادمانی در دنیا است. هر کاری که باشد. چه جامعه آن را بپسندد و چه نپسندد؛ چه جامعه به آن ارزش بدهد و چه ندهد و چه بتوان آن را در بازار به‌عنوان کالا فروخت و یا نتوان فروخت. اگر کاری باشد که تو آرزوی شدیدی برای انجامش داری پس انجامش بده و هر بهایی را که لازم است برایش بپرداز. خودت را فدای آن کن. نوع دوم آزادی این است.

آزادی برای، این رویکردی مثبت است و بهتر از نوع اول. انسان طرفدار نخستین نوع سیاست کار می‌شود، طرفدار دومین نوع آزادی شاعر، نقاش و یا هنرمند می‌شود.

نوع اول منفی است و نوع دوم مثبت ولی به یاد بسیار این‌ها دو جنبه از یک‌چیز هستند. حتی نخستین نوع آزادی نیز دست‌کم تظاهر می‌کند که هدفی وجود دارد. حتی سیاست کار نیز می‌گوید ما برای آزادی می‌جنگیم، ما می‌خواهیم از این جامعه، از این ساختار، از این سیاست‌ها آزاد شویم. ما می‌خواهیم از این جامعه رها شویم تا جامعه‌ای دیگر بنا کنیم، ما برای هدفی مبارزه می‌کنیم، برای ارزشی، برای مدینه فاضله‌ای! حتی او نیز باید تظاهر کند زیرا منفی نمی‌تواند به‌تنهایی وجود داشته باشد. دست‌کم می‌توان از مثبت‌ها سخن گفت. یک مدینه فاضله جایی که همه‌چیز زیبا است جایی که بهشت به زمین نازل‌شده باشد. تحقق چنین چیزی تا بی‌نهایت طول خواهد کشید ولی هدفی باید داد وگرنه مردم برای آزادی منفی نخواهند جنگید‌!

پس منفی، مثبت را هم در بر دارد و برعکس وقتی‌که بخواهی نقاش شوی و والدین موافق نیستند و جامعه فکر می‌کند که کاری احمقانه است تو باید با آنان مبارزه کنی پس آزادی برای، با آزادی از ، به‌نوعی به هم مربوط می‌شوند هر دو باهم وجود دارند. آزادی واقعی، آزادی نوع سوم است.